De vrijheid om te spelen is erg belangrijk op Sudbury scholen. Los van het vaak genoemde kinderrecht op spelen, wijst heel wat recent onderzoek ook op het feit dat spelen cruciaal is in de ontwikkeling van elk kind.
Zelfs in het bedrijfsleven komt
men er zo langzaam aan achter dat
ruimte voor ontspanning en vrij te besteden werktijd de productiviteit
bevorderen.
Het belang van vrij spel –
cruciaal voor de ontwikkeling en mentale gezondheid – wordt in onze westerse
wereld gigantisch onderschat door ouders en onderwijs, volgens vooraanstaand
psycholoog Peter Gray, auteur van het onlangs verschenen boek “Free To Learn”.
Gray vermoedt dat er een
verband is tussen het inperken van de vrijheid van kinderen en het toenemen van
het aantal psychologische problemen. Vrij spel is dus veel meer dan gewoon
leuk, maar een belangrijke voorwaarde voor een gezonde geestelijke
ontwikkeling. Dat blijkt ook uit dit artikel dat onlangs in Klasse verscheen.
Onder vrij spel verstaan we spel
dat gestructureerd is door de spelers, en niet door een externe autoriteit.
Spelers beslissen zelf wat en hoe ze spelen en hebben de vrijheid om regels en
doelen aan te passen tijdens het spel.
Laten we er even bij stilstaan
wat je uit spelen allemaal kan leren.
Een van de belangrijkste
evolutionaire doelen van sociaal spel is dat het kinderen leert hoe ze
respectvol met elkaar kunnen omgaan, als gelijken, op een manier die tegemoet
komt aan ieders noden en verlangens, ongeacht hun leeftijd, grootte, kracht en
vaardigheden. (Free to Learn, p34)
Speel-tijd geeft ook ruimte aan
het brein om dingen te verwerken. Op onze Sudbury school zien we vaak dat
kinderen na een korte instructie of uitleg geen lange en intensieve
inoefenperiode inlassen, maar net met iets totaal anders bezig zijn en de materie als het ware laten rijpen. Na verloop van tijd,
soms zelfs een aantal weken, stellen we vast dat ze de materie wel degelijk
onder de knie hebben. Vergelijk het met het denken aan die ene bekende acteur,
het ligt op het puntje van je tong, maar je komt er niet op. Later, in een totaal
andere context, schiet het je ineens te binnen. Of hoe
vaak horen we niet vertellen dat kinderen tijdens de
grote vakantie een ‘serieuze onwikkelingssprong’ hebben doorgemaakt.
Door spel leren kinderen o.m.
omgaan met keuzes maken, motivatie, zichzelf richting geven, falen,
uitproberen. Zo leren ze zichzelf kennen.
In vrij spel heb je steeds andere
spelers, je neemt andere rollen aan en leert steeds andere lessen. Je leert ook
de behoeften en grenzen van anderen herkennen en er rekening mee houden.
Door in spel zelf regels te maken
krijgen kinderen begrip voor structuren en inzicht in organiseren.
En last but not least: de fun-factor. Leren mag en kan
ook gewoon leuk en spontaan zijn. We weten allemaal dat dwang en weerstand niet
meteen leiden tot meer betrokkenheid, en ondernemers- en leerzin.
Daarom krijgen studenten op een Sudbury school de ruimte om vrij te spelen, zonder van bovenaf bepaalde gestructureerde hoeken en hokjes waar enkel volgens bepaalde regels en gedurende een welbepaalde tijd gespeeld mag worden.
Wie meer wil weten over vrij spel en 'Free to Learn' kan een lezing van Peter Gray bijwonen op 11 april in Amersfoort. Meer info vind je hier.
Op de website 'Psychology today' schrijft Peter Gray ook regelmatig boeiende artikels op zijn blog 'Freedom to Learn'.
